Kemal Gözler, Hukukun Temel Kavramları
Basit tıbbi müdahale ile giderilemeyecek bir yaralama sonucu kişi ölmüşse, kalp rahatsızlığını bilip bilmemesine bakılmaksızın kişi hakkında neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralamadan hüküm kurulur. Basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek bir yaralama sonucu kişi ölmüşse, Yargıtay ikili bir ayrım daha yapmaktadır. Maddenin birinci fıkrasında, eğer bir kişi iradesi dışında alkol veya uyuşturucu madde almış ve bu kişinin işlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneğini ortadan kaldırmış yahut önemli derecede azaltmışsa bu kişiye hiç ceza verilmeyeceği düzenlenmiştir. Örneğin bir kişiye karşı zor kullanarak ona uyuşturucu madde enjekte edilmesi halinde, kişi iradesi dışında uyuşturucu madde almıştır. Türk Ceza Kanunu m.32’de akıl hastalığının kişilerin cezai sorumluluğuna etkisi bakımından ikiye ayrılarak düzenleme yapılmıştır.
Yazıda yöneticilerin bir camide toplanıp gönderilen belgeyi kadıya okutmaları, okuyup okuyamadığı bilgisinin merkeze bildirilmesi talebi yer almıştır. Yazının cevabına ve yapılan muameleye ilişkin başka bir bilgiye rastlanmamıştır. Ancak yazıları okuyamayacak seviyede gözleri görmeyen kadıların azledildiği anlaşılmaktadır. Osmanlı Devleti’nde yargı yetkisi bulunan bir kurum olan Meclis-i Vâlâ’da 103 üyelik yapmış Şerif Mehmed Paşa’nın gözlerinin görmediği bilgisi Sicill-i Osmani’de yer almıştır. Bu kişinin görevi sırasında da görme engelli olup olmadığı anlaşılmamaktadır. Elmalı Kadısı iken vefat eden Nami Cafer’in de âmâ olduğu kayıtlarda yer almıştır. İmam Malik de görme engelli bir kişinin hâkimlik yapabileceği görüşünü savunan az sayıda âlim arasındadır. Şuayb Peygamberin görme bozuklukları olmasından yola çıkarak, görme engelli kişilerin hâkimlik yapabileceğini kabul eden bazı Şafii âlimler vardır. Ancak çoğunluk görme engellilerin hâkimlik yapamayacağını savunmuştur. Yine Aykanat,(2021) aktardığına göre; Hâkimin atanmasında etkili olan niteliklerin kaybedilmesi azil sebebidir. Ali Haydar, hâkimlik mesleğine başlarken sağlıklı olan bir kişinin, görevi sırasında engelli hale gelmesi durumunda, görevinin sona ereceğini belirtmiştir. Bu bölümde, öncelikle İslam ve Osmanlı Hukuk sistemlerinde hâkimlik mesleğine yaklaşım kısaca ortaya konulduktan sonra, engellilerin hâkimlik mesleği icra edip edemeyeceklerine yönelik görüşler ortaya konulacaktır.
Ayrıca akıl hastalığı, yaş küçüklüğü, sağır-dilsizlik gibi haller rızanın geçerli olmasına engel olur. Örneğin, 15 yaşından küçük çocuğun cinsel istismarında rıza, failin cezalandırılmasına engel değildir. Yani bu hallerde Türkiye kişiyi talep eden ülkeye iade etmeyecektir. Suç, hukuk düzeni tarafından yapılması yasaklanmış, yapıldığında da devlet tarafından ceza veya güvenlik tedbiri şeklinde bir yaptırımla karşılaşan fiilleri ifade eder. Güncel hukuki görüşlerimiz ve etkinliklerimiz hakkında özelleştirilmiş bilgilendirme için abone olun. Türkiye’nin üç büyük şehri olan İstanbul, Ankara ve İzmir’de Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk ve Ceza İhtisas Mahkemeleri görevliyken, diğer şehirlerde fikri mülkiyet hakları ile ilgili meselelerin çözümünde Asliye Hukuk, Asliye Ticaret ve Asliye Ceza Mahkemeleri görevlidir. Karşılaştırmalı reklama; Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde yanıltıcı ve karalayıcı reklamlar engellenmek, tüketiciler ve piyasadaki rakipler nezdinde yaratılabilecek haksız rekabet engellemek suretiyle katı kurallar çerçevesinde izin verilmiştir. Türkiye’de klinik araştırma konusu Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun düzenleme yetkisi altında olan bir konu olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda, Türkiye’de klinik araştırmaları düzenleyen ilk yasal metinler Sağlık Bakanlığı tarafından 1993 tarihinde düzenlenmiş olup, hâlihazırda 02 Nisan 2015 tarihli İlaç ve Biyolojik ürünlerin Klinik Araştırmaları Hakkında Yönetmelik ile yürütülmektedir. İlaç ve Biyolojik ürünlerin Klinik Araştırmaları Hakkında Yönetmelik’e temel teşkil eden İyi Klinik Uygulamaları Kılavuzu da (bundan sonra tümü için ‘’Klinik Araştırma Mevzuatı’’ ifadesi kullanılacaktır ) son yıllarda (AB Direktifleri’ne uyum amacı ile) sayısız değişikliğe konu olmuştur. (e) (a)-(d)’de sayılanların, (b)’de sayılan hak ve yetkilere birlikte sahip olduğu kişi veya ekonomik birimler.
Ancak teşebbüsler ve teşebbüs birliklerinin hukuki belirlilik elde etmek amacıyla Rekabet Kurulu’na muafiyet talebi ile başvurmaları mümkündür. 18 ve daha küçük yaştaki işçiler ile 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Diğer yandan tüzel kişi adına işlem yapmaya yetkili organları oluşturan kimseler aynı yetkiyi kullanırken temsilci olarak değil tüzel kişi adına asil sıfatıyla işlem yaptıklarından bu özel yetki aranmaz. Yabancı hakem kararlarının tanınması da, aynen tenfizine ilişkin hükümlere tabidir. Sigorta sözleşmeleri tarihli Türk Ticaret Kanunu’nun Sigorta Hukuku isimli bölümünde düzenlenmiştir. Yürürlükteki Türk Ticaret Kanunu’nu esaslı ölçüde değişikliğe uğratacak olan yeni Türk Ticaret Kanunu 13 Ocak 2011 tarihinde kabul edilmiş olup, 1 Temmuz 2012 tarihi itibarı ile yürürlüğe girecektir. Yabancı sermaye; bir ülkede yerleşik kişi veya kuruluşların ülke sınırlarının dışında servet edinmeleridir. Yabancıların, Türkiye’de tahvil ve hisse senedi gibi menkul değerlere yaptığı yatırımlara “Portföy Yatırımları” adı verilir ve bunlar “dolaylı yabancı sermaye yatırımı” kapsamındadır. Yabancıların Türkiye’de doğrudan veya bir Türk ortak ile birlikte bir şirket kurmaları ya da mevcut bir şirketin hisselerini satın almaları, bina, fabrika, arazi, üretim tesisi gibi fiziki değerler iktisap etmeleri ise, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını oluşturur. Bunlara ek olarak, yabancı sermaye, kredi ve dış yardımlar şeklinde de ülke piyasasına girebilir.
Maddesi Türkiye’de karşılığı nakit olmak üzere, bahsegel giris oyunlarını plânlama, tertip etme ve çekiliş düzenleme hakkının yalnızca Milli Piyango İdaresi’ne ait olduğunu düzenler. Karşılığı nakit olmayan piyango ile çekilişler ise, ticari faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişiler, kamu kurum ve kuruluşları, dernekler, vakıflar, cemaatler, emeklilik ve yardımlaşma sandıkları, spor kulüpleri, okul aile birlikleri tarafından da düzenlenebilir. Rüşvet alan veya rüşvet talebinde bulunan ya da bunun için anlaşan kişinin; yargı görevi yapan, hakem, bilirkişi, noter veya yeminli mali müşavir olması halinde, verilecek ceza üçte birden yarısına kadar artırılır. Ancak miktar veya değeri 4.400 TL’yi geçmeyen nihai kararlar verilmesiyle kesinleşir ve bu kararlar aleyhine istinaf kanun yoluna başvurulamaz. Diğer yandan, işe iade davası gibi para ile değerlendirilemeyen şahıs varlığını konu alan dava ve işler hakkında verilen nihai kararlara karşı ise herhangi bir sınırlama olmaksızın istinaf yoluna başvurulması mümkündür. Kural olarak iş sözleşmesi kanunda aksi belirtilmedikçe herhangi bir şekle tabi değildir. Ancak süresi bir yıl veya daha fazla olan belirli süreli iş sözleşmelerinin yazılı yapılması gerekmektedir. DYYK m.3(d) uyarınca, yabancı yatırımcıların Türkiye’de kurdukları veya iştirak ettikleri tüzel kişiliğe sahip şirketlerin, Türk vatandaşlarının edinimine açık olan bölgelerde taşınmaz mülkiyeti veya sınırlı aynî hak edinmeleri serbesttir. Buna göre yabancı yatırımcılar Türkiye’de taşınmaz iktisap etme konusunda Türk vatandaşlarıyla eşit muameleye tabi tutulmaktadırlar. DYYK’da düzenlenen, yabancı yatırımcının Türkiye’de kurduğu veya ortak olduğu bir şirketin taşınmaz edinmesi durumudur. Yoksa yabancı gerçek veya tüzel kişilerin Türkiye’de gayrimenkul edinmesi ise, 1934 tarihli 2644 sayılı Tapu Kanunu (“Tapu Kanunu”) hükümlerine tabidir. Bu durumun farkında olarak Dorfman, bu tepeden bakan görüşten kaçınmaya çalışarak ve her profesyonel kariyerin bir parçası olduğu için (sahte hayranlığın aksine) başarı ve takdirin yanı sıra zorluklar ve başarısızlıklar içeren görme engelli yargıçların deneyimlerini ve hikâyelerini sunmaktadır.
Eğer mahkeme erteleme kararı verirse, 1-3 yıl arasında bir denetim süresi belirler. Mahkeme, denetim süresi içinde cezası ertelenen kişinin bir meslek edinmesine, mesleğini gözetim altında yapmasına veya bir eğitim programına devam etmesine de karar verebilir. Erteleme kararının verilebilmesi için ayrıca daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş olması ve yargılama süresince gösterdiği pişmanlık dolayısıyla mahkemenin bu kişinin bir daha suç işlemeyeceğine kanaat etmesi gerekir. Üçüncü fıkraya göre eğer bir kişi hukuka uygunluk nedenlerinin varlığı hususunda hata etmişse bu hatasından yararlanır. Ancak burada m.30/3 devreye girerek, kişinin bu hatasından yararlanma imkanı yaratılmıştır.
- Maddesine göre hâkim olarak çalışabilmek için bir üniversitede hukuk öğrenimini tamamlayarak birinci sınavı (erste Prüfung) başarmak ve bunu takiben de bir hazırlık hizmetini (Vorbereitungsdienst) tamamlayarak ikinci devlet sınavını (zweite juristische Staatsprüfung) geçmek gerekir.
- Türkiye’de yeni bir şirket kurmak yoluyla yatırım yapmak isteyen yabancı yatırımcılar daha çok anonim ortaklık ya da limited ortaklık kurmayı veya adi ortaklık şeklinde yapılanmayı tercih etmektedirler.
- İrtibat bürosunun aksine, şubeler ticari faaliyette bulunabilirler.
- Bu halde de, kişinin kendi katıldığı konuşmayı, diğerlerinin rızası olmaksızın ses kaydına alması halinde altı aya kadar hapis veya adli para cezası verilmesi öngörülmüştür.
Ancak dava açılacak yerde ayrı bir iş mahkemesi yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi İş Mahkemesi sıfatıyla uyuşmazlıkları çözüme kavuşturur. İş sözleşmesinde haftalık çalışma süresi 45 saatin altında belirlenen çalışanların ise, 45 saate kadar olan çalışmalarında her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %25 yükseltilmesiyle ödenir. Mahkeme tarafından yapılacağı belirtilen işlerde, davalının yerleşim yeri veya olağan oturma yeri ya da işyerinin bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesi; davalının Türkiye’de yerleşim yeri, olağan oturma yeri veya işyeri yoksa İstanbul Asliye Hukuk Mahkemesi görevli ve yetkilidir. Milletler Arası Tahkim Kanunu uyarınca tahkim anlaşması, tarafların, sözleşmeden kaynaklansın veya kaynaklanmasın aralarında mevcut bir hukukî ilişkiden doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların tümünün veya bazılarının tahkim yoluyla çözülmesi konusunda yaptıkları anlaşmadır. Geçerlilik şartı olarak, taraflarca yapılacak tahkim anlaşması ya da şartının yazılı şekilde yapılması, açık olması ve taraf iradesini anlaşılır bir biçimde yansıtması gerekmektedir. Başvurma harcı, dava açarken başvuru sahibinden peşin olarak alınan maktu bir harçtır. Karar ve ilam harcı ise, başvurunun niteliğine göre maktu ve nispi olarak alınan bir harçtır. Konusu parayla değerlendirilemeyen dava ve işler maktu karar ve ilam harcına, konusu parayla değerlendirilebilen veya para olan davalar ise değeri üzerinden nispi karar ve ilam harcına tabidir. Türkiye’de yargılama hizmeti harca tabi olup, yargılama harçlarının türleri tutarları ve oranları Harçlar Kanunu ile düzenlenmiştir. Yargılama harçları genel anlamda başvurma harcı ile karar ve ilam harcı olmak üzeri ikiye ayrılmaktadır.
Ancak bu halde verilecek ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar arttırılır. Ancak kasten öldürme, kasten yaralama işkence ve yağma suçlarında zincirleme suç hükümleri uygulanmaz. Bu hallerde eğer A kişisi bir suç işleme kararı kapsamında üç farklı zamanda B kişisini yaralamışsa, bu halde üç tane kasten yaralamadan sorumlu olacaktır. Fakat A kişisi B kişisine her gün hakaret ediyor olsaydı, bu halde zincirleme suç hükümleri uygulanabilecekti ve A’ya bir hakaret suçundan ceza verilecek ama verilecek ceza kanunda gösterilen miktarlarda arttırılacaktır. Bir suçun kanunda yer alan tanımındaki fiilleri yapan kişilerin her biri ayrı ayrı fail olarak sorumlu olur.
Karşılaştırmalı reklamlarda yer alan iddialar, üniversitelerin ilgili bölümlerinden veya akredite olmuş ilgili test ve değerlendirme kuruluşlarından veya bağımsız araştırma kuruluşlarından alınmış bağımsız bilimsel raporlarla kanıtlanmak zorundadır. Reklam verenler, reklamlarda yer alan iddiaların doğruluğunu ispatlamakla yükümlüdür. Türkiye’de tüketici hakları Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve buna dayanılarak çıkarılan özel yönetmeliklerle korunmaktadır. Gıda reklamlarında gıda içeriğine ilişkin bilgilerin tüketiciyi yanıltıcı olmaması son derece önemlidir. Kozmetik reklamları ile ilgili olarak bu ürünlerin herhangi bir teşhis ya da tedavi edici özelliği olduğu iddialarının reklamlarda bulunmaması gerekir.